دینەخۆشیی مرۆڤپەرستی1
ڕاپەڕینی ژینا لە مرۆڤپەرستی ڕایچڵەکاندم
پێش ٢٠٢٢ سەرسەختانە باوەڕم بە مرۆڤبوون و مرۆڤایەتی هەبوو. دەموت: «زەوی نیشتمانی مرۆڤە!». ئەم قسە زلەشم دەکرد و حەفتەیەک سەرمای ئانتارکتیکا و سیبریا و گەرمای دۆڵی مەرگ و بورکینا فاسۆم نەدیبوو! پێم وا بوو ئەو جێیانەش هەر نیشتمانی منی مرۆڤن! پێم وا بوو من مرۆڤێکی گەورەم، چونکە نیشتمانەکەم گەورەیە، بیرەکەم گەورەیە، خەمەکەم گەورەیە!
ڕاپەڕینی ژینا لەم خەونە ڕایچڵەکاندم، بەڵام یەکسەر تێینەگەیاندم کە کێشەکە لە کوێدایە. واتە هەستم دەکرد وێژمانەکە کێشەیەکی تێدایە، بەڵام نەمدەتوانی دیاریی بکەم. بەرەبەرە بۆم ڕوون بووەوە کە ئەم بابەتی مرۆڤ و مرۆڤبوون و مرۆڤایەتییە هەم جۆرێکە لە ئایدۆلۆژیا و دین، هەم جۆرێک نەخۆشی یان ناڕێکییەکی دەروونییە. ڕەنگە لە دەروونناسیدا پێناسەش کرابێت، بەڵام من نەیزانم و لێی بێئاگا بم.
جا لەبەر ئەوەی ئێستانان ئەم هزرە هەم بە نەخۆشی دەزانم، هەم بە دین، بۆیە دەتوانین لە تێهەڵکێشی دوو وشەکە وشەیەکی نوێی بۆ لێک بدەین و پێی بڵێین «دینەخۆشی». ئاوهاش: دینەخۆشیی مرۆڤپەرستی.
مرۆڤپەرستی
گەرچی مرۆڤپەرستی وەک دین و ئایدۆلۆژیا و ناڕێکی دەناسێنم، بەڵام بۆ ئەوەی دادپەروەر بم و مافی پەیڕەوکارانی ئەم دینە نەخۆم و ناشیرینیان نەکەم، پێم وایە زۆربەی هەرە زۆریان بە مەبەست و بەدکارانە هەڵگری ئەم باوەڕە نین. واتە نەیانزانیوە کە دینێکی نوێیان دامەزراندووە و پەیڕەوی دەکەن. نەیانزانیوە ئەم باوەڕەیان کە دەیکەن بە چاوی هەموو کەسێکدا جادووێکی پووچە. بەڵکو جادووی باوەڕەکە فریوی داون.
کە بە ئەوانیش قسەیان لەسەر دەکەم، تەنها لەبەر ئەوەیە کە ئێستانان چیتر خۆم بە یەکێک لەوان نازانم. بەڵام منیش تەمەنێک هاوبیریان بووم. منیش کەم دروشمی مرۆڤپەرستانەم بڵاو نەکردووەتەوە و لە پەرەسەندنی ئەم هزرەدا دەستم هەبووە. ئەو کاتە پێم وا بوو ئێمە زۆر ناوازەین و هاوشێوەمان دەگمەنە. بەڵام ئێستا دەبینم زۆرێک لە ئێمەی کورد هەڵگری ئەم هزرەین، یان هەڵگری بووین.
ڕەنگە هەندێک لە ئێوەی گوێگریشم بێئاگا پەیڕەوکاری ئەم ئایدۆلۆژیایە بن و هێشتا پێتان نەزانیبێت. دەتوانیت بەوەدا تووشبوو بەم ئایدۆلۆژیایە بناسیتەوە کە بە نزیکەیی لە هەموو ڕستەیەکدا وشەکانی «مرۆڤ» و «مرۆڤبوون» و «مرۆڤایەتی» و «زەوی» بە کار دەهێنێت. ئەگەر خۆیشت وایت کەواتە پیرۆزە، خەڵاتەکەت بۆ دەرچوو.
لەبەر ئەوەی ئەم دینە وزەکەی لە وشەی زلی وەک مرۆڤ و مرۆڤبوون و مرۆڤایەتی و زەوی و ئەم شتە زلانە وەردەگرێت، ئەو هەستە لای پەیڕەوکارانی دروست دەکات کە لەبەر ئەوەی دروشمی زلیان هەڵگرتووە، ئیتر ئەمانیش زل و گەورەن. لای ئەمان کورد و ئینگل و ئەڵمان بچووکن، چونکە ئەوان خەمەکانیان بە هێندەی وڵاتەکانیان بچووکن، بەڵام ئەمان خەمی مرۆڤایەتی و زەوییان هەڵگرتووە.
پەیرەوکارانی مرۆڤپەرستی چۆنن؟
چۆن لە دیندا زیکر و مانترا و ویرد هەیە، بەردەوام وتەیەک دووبارە دەکەیتەوە، ئێمەی مرۆڤپەرستیش وشەکانی مرۆڤ و مرۆڤبوون و مرۆڤایەتیمان دەخستە هەموو ڕستەیەکەوە. سەری زمان و بنی زمانمان ئەوە بوو کە دەمانوت: «زەوی نیشتمانی مرۆڤە!»، «مرۆڤبوون پێش هەموو شتێکە». هەر بۆ بەڵگە و نموونە سەیری وتاری هونەر و داهێنانی کوردی بکە کە خۆم نووسیومە.
کێ لە ئێمە حەز ناکات مەزن بێت؟ ئێ دینی مرۆڤپەرستییش هەر بە دوو ڕستە و چوار وشە تراویلکەی مەزنێتی بە پەیڕەوکارانی دەبەخشێت. بەو مشتە وشەیە دەبیتە مەزنترین مرۆڤ و لە دونیا ڕۆشنبیرتر دەبیت. لەپڕ هەمووان لە چاو تۆدا دەبنە گەمژە و تەسکبین و نەزان.
دینی مرۆڤپەرستی جگە لەوەی خۆتت لێ مەزن دەکات، لە هەموو بەرپرسیارێتییەکی نەتەوەییش ڕزگارت دەکات. ئیتر کە خەمی جیهانت هەڵگرت، خەمی نەتەوەکەت دادەنێیت. یان خەمی نەتەوەکەت لە ژێر خەمی جیهاندا دەپلیشێتەوە. مرۆڤپەرستی پاساوت دەداتێ خۆت لە خزمەتی نەتەوەکەت بدزیتەوە. هەر کاتێک ڕووبەڕووی کێشەیەکی دیاریکراویان کردیتەوە، تۆ بە چەند ڕستەیەکی کڵێشەیی خۆتی لێ دەرباز دەکەیت.
چۆن کێشەی کورد چارە بکەین؟ وەڵام: ئێمە دەبێت مرۆڤ بین. مرۆڤبوون پێش هەموو شتێکە. چۆن کێشەی فەڵەستین و ئیسرائیل چارە بکەین؟ وەڵام: ئێمە دەبێت مرۆڤ بین. مرۆڤبوون پێش هەموو شتێکە. چۆن لە تاقیکردنەوەی بیرکاریدا دەربچین؟ وەڵام: ئێمە دەبێت مرۆڤ بین. مرۆڤبوون پێش هەموو شتێکە.
مرۆڤپەرستی فێری پۆزی بێدەنگت دەکات!
جا با نهێنییەکی وردیشتان پێ بدەم: گەرچی پەیڕەوکارانی ئەم ئایدۆلۆژیایە خۆیان خاکەڕا و بێفیز و بێدەمار پیشان دەدەن، بەڵام پۆز و لەخۆباییبوون و خۆبەزلزانییەکی کڕ و کز و کپیان هەیە. لەمەودوا لێیان ورد ببنەوە، دەیبینن!
هۆی ئەم پۆزەشیان هەڵەیەکی بیرکردنەوەیە. مرۆڤپەرستەکان پێیان وایە مادەم دروشمی زلی مرۆڤ و مرۆڤبوون و مرۆڤایەتییان هەڵگرتووە، کەواتە لە خێڵ و گەل و نەتەوەکان گەورەترن! مادەم بیر لە زەوی دەکەنەوە وەک نیشتمان، ئیتر ئەوانەی کوردستانیان پێ نیشتمانە و بۆیان گرنگە بچووکن. ئەم کەسانە ناوچەیی و ناوچەگەرا و ناوچەپەرستن. وەک مرۆڤپەرستەکان جیهانی نین!
ئەگەر نیشتمانی تۆ کوردستان بێت، ئەو هەموو زەوی بە هی خۆی دەزانێت. کەچی بیست وڵاتیشی لە زەوی نەدیوە. ڕەنگە لە وڵاتێکی ئەوروپا پەنابەر بێت! ئەگەر زمانی تۆ کوردی بێت، ئەو هەموو زمانەکانی جیهان بە هی خۆی دەزانێت. ئەوپەڕی دوو زمانی تر جگە لە کوردییەکی شەقوشڕ دەزانێت! ئەگەر هونەرمەندی تۆ ماملێ و زیرەک و خالقی بن، ئەو هەموو هونەرمەندانی جیهان بە هی خۆی دەزانێت. کەچی دە گۆرانیی جوان حاجۆ و لەیلا فەریقی و کیژانی ئیبراهیم خەیاتی نەبیستووە.
بە کورتی: مرۆڤپەرستەکان پێیان وایە کە ناوی شتی گەورەت هێنا، ئیتر خۆکردەییانە خۆیشت گەورە دەبیت!
- ٤ی تەممووزی ٢٠٢٥ دەستم پێی کرد. ١٠ی تەممووزی ٢٠٢٥ تەواوم کرد. ↩︎
